Η επανάσταση του κλίματος: το ICJ ανακηρύσσει τα κράτη ως νόμιμους θεματοφύλακες του κλίματος!

Η επανάσταση του κλίματος: το ICJ ανακηρύσσει τα κράτη ως νόμιμους θεματοφύλακες του κλίματος!

Οι αποφάσεις για την κλιματική πολιτική των τελευταίων μηνών δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι η πίεση στις κυβερνήσεις παγκοσμίως αυξάνεται. Στις 23 Ιουλίου 2025, το Διεθνές Δικαστήριο της Δικαιοσύνης (ICJ) διαπίστωσε σε μια πρωτοποριακή γνωμοδότηση ότι τα κράτη έχουν υποχρέωση να αναλάβουν ενεργό δράση κατά της κλιματικής αλλαγής. Η απόφαση αυτή ακολουθεί μια εκτεταμένη εκστρατεία των νησιωτικών χωρών του Ειρηνικού, με επικεφαλής το Βανουάτου, και ξεκίνησε με το ψήφισμα 77/276 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ του Μαρτίου 2023. Συμμετείχαν περισσότερες από 100 χώρες και οργανισμοί, καθιστώντας αυτή την έκφραση την πιο ολοκληρωμένη του είδους της μέχρι σήμερα, όπως taylorwessing.com.

Και οι 15 δικαστές του ICJ συμφώνησαν στα βασικά τους σημεία: Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι απλή πολιτική σύσταση, αλλά νομική υποχρέωση στο διεθνές δίκαιο. Εκτός από τις τρεις πολύ γνωστές συνθήκες για το κλίμα—UNFCCC, Πρωτόκολλο του Κιότο και Συμφωνία του Παρισιού—άλλοι διεθνείς νόμοι αποτελούν επίσης το νομικό πλαίσιο που υποχρεώνει τα κράτη να αποτρέψουν σημαντικές περιβαλλοντικές ζημίες.

Υποχρεώσεις και δικαιώματα

Ένα από τα βασικά πορίσματα της γνωμοδότησης του ICJ είναι η αναγνώριση ενός νέου ανθρώπινου δικαιώματος: του δικαιώματος σε ένα καθαρό και υγιεινό περιβάλλον. Αυτό το δικαίωμα δεν είναι μόνο κρίσιμο για άλλα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά επίσης υπογραμμίζει τον στόχο 1,5 μοιρών της Συμφωνίας του Παρισιού ως πρωταρχικό στόχο. Επιπλέον, τα κράτη πρέπει να εφαρμόζουν αυστηρά πρότυπα φροντίδας στη δράση τους για το κλίμα, λαμβάνοντας υπόψη τις δικές τους δυνατότητες και ευθύνες.

Το γεγονός ότι η πρόκληση δεν είναι εύκολη επιβεβαιώνεται και από τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων στην Ευρώπη, όπως το Ανώτατο Δικαστήριο της Ολλανδίας, το οποίο ζήτησε μείωση των εκπομπών κατά 25% έως το 2020 ή το βελγικό δικαστήριο, το οποίο διέταξε μείωση κατά 55% έως το 2030. Αυτές οι τάσεις δείχνουν ότι το ICJ υποστηρίζει ένα ευρύ κίνημα για την ενίσχυση των δεσμεύσεων για το κλίμα και των εταιρειών.

Ανθρωπιστικές προκλήσεις στη Λωρίδα της Γάζας

Σαν να μην έφταναν οι κλιματικές προκλήσεις, το ICJ έλαβε πρόσφατα επίσης μια απόφαση σε ένα άλλο ευαίσθητο πλαίσιο. Σημείωσε ότι το Ισραήλ, ως κατοχική δύναμη, είναι υποχρεωμένο να καλύψει τις βασικές ανάγκες του άμαχου πληθυσμού στη Λωρίδα της Γάζας. Αυτό σημαίνει ότι οι παραδόσεις ανθρωπιστικής βοήθειας, ιδίως μέσω της UNRWA, πρέπει να υποστηριχθούν. Παρά τις επανειλημμένες κατηγορίες σε βάρος ορισμένων υπαλλήλων, το Ισραήλ δεν έχει αποδείξει ότι συνδέονται με την τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς, σύμφωνα με δηλώσεις του ICJ, όπως αναφέρει το aljazeera.com.

Η εκτίμηση του ICJ ότι η πείνα δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως μέθοδος πολέμου βρίσκεται στο επίκεντρο της τρέχουσας πολιτικής συζήτησης. Ενώ το Ισραήλ χρησιμοποιεί την ανθρωπιστική βοήθεια ως μέσο πίεσης κατά της Χαμάς, η κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας εκλαμβάνεται από τη διεθνή κοινότητα ως ανθρωπιστική καταστροφή. Αυτό δείχνει την πολυπλοκότητα της κατάστασης, η οποία δεν έχει μόνο κλιματικές αλλά και πολύ τρέχουσες γεωπολιτικές διαστάσεις.

Συνοπτικά, οι τρέχουσες αποφάσεις του ICJ επηρεάζουν τόσο την κλιματική πολιτική όσο και τις ανθρωπιστικές αρχές. Οι αυξανόμενες δεσμεύσεις των κρατών στον τομέα της προστασίας του κλίματος θα μπορούσαν επίσης να έχουν εκτεταμένες συνέπειες για τη χρήση ορυκτών καυσίμων και την εταιρική ευθύνη. Σε μια εποχή που οι παγκόσμιες προκλήσεις συνδέονται στενά, είναι σημαντικό εμείς ως κοινότητα να βρίσκουμε λύσεις που να επικεντρώνονται τόσο στους ανθρώπους όσο και στη φύση.